با توجه به تنوع و کثرت آیین های مذهبی در بندر بوشهر به طور خاص، آیین های سوگواری مذهبی در ماه های محرم و صفر و ظرفیت بالا و تأثیرگذار پذیرش گردشگر در بافت انسانی این جغرافیا، استقبال از مهمان و گردشگر داخلی و خارجی به شکلی هیجان انگیز صورت می پذیرد. گردشگران در نخستین مواجهه با اغلب این آیین ها مسحور مغناطیس و حجم بالای انرژی حاکم در فضای این آیین ها می شوند و به سختی می شود پس از گذشت روزها و شب ها، آن انرژی دریافتی را در وجود خود حس نکرد و از یاد برد، بارها توریست هایی را دیده ام که پس از دیدن، شنیدن و تجربه این آیین ها به من گفته اند: کاش ما در بوشهر زندگی می کردیم و در معرض این فرهنگ ها، خرده فرهنگ ها و رفتارهای از سر نوع دوستی مردمان این دیار بودیم.
آیین های مذهبی چه در اعیاد و چه در سوگواری ها بالاخص در ماه های محرم و صفر و بیشتر در آیین های سوگواری مربوط به شهادت اباعبدالله الحسین (ع) ریشه هایی عمیق در دل فرهنگ و تاریخ ایران از دوران اساطیری تا کنون دارند. فرهنگ و آیین دو یار جدانشدنی از یکدیگرند چرا که حلقه وصل این دو انسان است. فرهنگ از رسم، روش، کنش و منش آیینی سرچشمه می گیرد. انسان از زمانی که خود را شناخت جهت سیطره بر پیرامون خود دست به دامان آیین شد و درگذاری طولانی به واسطه این باورها خود را شناخت. در هر جامعه ی متمدنی فرهنگ را با آیین و آیین را با فرهنگ آن جامعه بر اساس شناخت عمیق مردم آن اقلیم می توان شناخت و جدایی شان از یکدیگر محال است. در فرهنگ بوشهر نیز چنین است شما نمی توانید آیین سوگواری مذهبی سنج و دمام را جدای از عناصر متنوع فرهنگی و مردم شناسی بوشهر بدانید چرا که ریشه های عمیق رفتاری و جامعه شناسی را در این آیین به وضوح می بینید.
در سال های گذشته نیز شاهد تپیدن ضربان هایی کوچک در مراسماتی مثل ایام عزاداری تاسوعا و عاشورا، برگزاری فستیوال های فرهنگی و هنری و جذب مخاطبین موسیقی های نواحی در بوشهر بوده ایم، اما تا رسیدن به پایداری این نبض راه درازی در پیش است.
وجه تمایز این آیین ها در بوشهر با دیگر مناطق کشور چیست؟ صنعت گردشگری بوشهر چه آورده ی جدیدی برای گردشگران ارائه خواهد کرد؟
آیین ها در استان بوشهر بسیار متنوع هستند؛ آیین ها از سور تا سوگ و از بزم تا رزم در این حوزه جغرافیایی و فرهنگی وجود دارند و هر کدام جایگاه ویژه خود را دارند. به طور مثال در حوزه آیین های شادی می توان به آیین حنابندان، یزله عروسی، سرور خوانی، خیام خوانی و گریگشو اشاره کرد و در حوزه آیین های سوگواری مذهبی به آیین ذکر و پامنبری، سنج و دمام و سینه زنی، بر حیدری، علم گردانی، صبحدم، تعزیه خوانی، شام غریبان، عزای سرپایی زنان و دیگر آیین ها مانند نون پوشی، دم دم سحری، عید تلخو، باران خواهی، عزایم نشینی، ساروج کوبی، حیات حاجی و بسیاری آیین دیگر که در این دیار به حیات خود ادامه می دهند.
\xa0
آیا می توان آیین های مذهبی را مستقلاً یک اکوسیستم فرهنگی نامید یا فقط باید در کنار دیگر عناصر فرهنگی بوشهر آن را بررسی کرد؟
اگرچه کشور ایران نیز با توجه به جاذبه های متعدد طبیعی، فرهنگی و تاریخی، سرزمینی مستعد برای توسعه گردشگری است اما سیاست گذاری های نادرست داخلی و همچنین تبلیغات سوء خارجی، فعالیت این حوزه را دچار نارسایی های فراوانی کرده است.
خبرنگار ایسنا در گفت وگو با "حسین مظفری" پژوهشگر و مدرس دانشگاه در حوزه گردشگری به واکاوی پتانسیل های گردشگری آیینی و مذهبی در بوشهر پرداخته است.
\xa0
مرز بین گردشگری فرهنگی و گردشگری آیینی کجاست؟ اشتراک و افتراق آن ها چیست؟
در چند سال اخیر اقبال نوجوانان و جوانان در کنار سال داران بندر بوشهر به آیین ها و رسوم این کهن بندر بسیار بالا بوده و جای بسی خوشحالی ست که این قشر از جامعه با روی باز به استقبال هنر موسیقی مقامی و گونه های متنوع هنرهای آوازی به جای مانده از اعصار این هنر ارزشمند رفته و می روند. از خیام خوانی گرفته تا شروه خوانی و از نیمه خوانی گرفته تا عزای سرپایی زنان همگی با یک شور و حال خاصی در محلات مختلف بندر بوشهر به اجرا در می آیند و هر کدام از آن ها از جاذبه های گردشگری پر مخاطب این اقلیم کوچک اما مستعد هستند.
انتهای پیام
آیا گردشگری آیینی در بوشهر پویا است؟ برای فعالیت بیشتر آن چه پیشنهاداتی دارید؟
نویسنده: تیم تحریریه روحانی نژاد