انتشار: مرداد 03، 1402
بروزرسانی:
07 اردیبهشت 1404
78 سال تعزیه خوانی در «تکیه شوفرها»ی تهران+عکس و فیلم
ماجرا از چه قرار است؟ تکیه شوفرها سال ۱۳۲۴ توسط حاج حسین عظیمی در تهران و میدان قزوین راه اندازی شد. در آن زمان میدان قزوین دروازه تهران بود و مانند پایانه مسافربری، محلی برای جابجایی مردم از تهران به قزوین بود. حاج حسین عظیمی که به اصطلاح قدیمی ها خود «شوفر» بود و رئیس خط این پایانه بود، در آن سال، همزمان با دهه اول محرم، گاراژ را به حسینیه و تکیه تبدیل کرد و نامش را گذاشت «تکیه شوفرها». رامتین عظیمی نوه حاج حسین می گوید: «تکیه ما در میراث فرهنگی ثبت شده است. ما پرده های قدیمی برای تعزیه و پرده خوانی داریم که به دلیل قدمت برخی سال ها نصب نمی کنیم.»
تکیه ای که در میراث فرهنگی ثبت شده است
عظیمی می گوید: «برخی از کارها و شغل ها در هیأت ما موروثی است. کسی که اینجا چای می دهد پسر مرحوم پوست زاده است که از ابتدا در این هیأت چای می داده است. الان پسرش با ۷۰ سال سن فعال است و تلاش دارد کنار دست خودش پسرش را هم راه بیندازد تا بعد از خودش این کار را انجام دهد.»
رامتین عظیمی
مرحوم حاج حسین عظیمی، بنیان گذار تکیه شوفرها
از در ورودی که مزین به پرچم محفل عزاداران حسینی «تکیه شوفرها» است، وقتی وارد می شوی حال و هوای مجالس تعزیه تداعی می شود؛ همان مجلس تعزیه ای که در فیلم شب دهم دیده بودیم. سکویی در وسط قرار گرفته است و دور تا دور فرش پهن است که نشان می دهد بناست مرکز ثقل مراسم آن سکو باشد. سقف و دیوارها و فضاهای کناری نامانوس با حسینیه است، اما همه به گونه ای تزیین و سیاه پوش شده است تا آماده حضور و پذیرایی عزاداران باشد.
این هیأت از مجالس قدیمی تهران است که پاخور بزرگانی مانند طیب بوده و در شرایط امروزی هم از معدود مجالسی است که تعزیه خوانی دارند. در دوران قبل از انقلاب اسلامی و در سال هایی این تکیه به سختی در دوران خفقان مجلس تعزیه برپا می کردند. عظیمی می گوید: «از پدر بزرگم می شنیدم که در آن سال ها به سختی تعزیه داشتند و فردی را مأمور می کردند تا سر کوچه بایستد و افراد را راهنمایی کند و تعزیه هم با کمترین صدا برگزار می شد. بارها هم این مجلس از سوی ساواک تعطیل شد. ماجراهای فیلم شب دهم درست مشابه دوران برگزاری مجلس تعزیه ما در دوران قبل از انقلاب اسلامی بود.»
اجرای تعزیه در تکیه شوفرها
محل تکیه شوفرها در طول سال تعمیرگاه ماشین است که چند مغازه در آن به تعمیر ماشین می پردازند، اما آن ها می دانند که در طول سال، دهه اول محرم کار و کاسبی تعطیل است و باید فضا به تکیه تبدیل شود. آن ها هم پایه کار هستند. عظیمی می گوید: «خود این کاسب ها مجلس را همراهی می کنند و کمک حال جلسه هستند.»
پرده های قدیمی تکیه
خبرگزاری فارس ـ حوزه مسجد و هیأت ـ امیرحسین کسائی: تکیه «شوفرها» نام عجیبی برای یک حسینیه یا تکیه است و این خبر را می دهد که در این مجلس عزاداری، گویا شوفرها حضور دارند. این تکیه از مجالس قدیمی و قدمت دار تهران است که ۷۸ سال است که هر سال در دهه اول محرم، آن هم در یک گاراژ و تعمیرگاه خودرو به پا می شود و در آن عزاداری می کنند. کدام تعزیه ها در تکیه شوفرها اجرا می شود؟
تعزیه در کشور نسخه های مختلف دارد که در میان تعزیه خوان ها، نسخه های تهران، قزوین، تفرش و ... مشهور است. مسئولان تکیه شوفرها تلاش دارند به نسخه احترام بگذارند و اجازه ندهند گروه های تعزیه خارج از نسخه بخوانند. در مواقعی از این ۷۸ سال، این تکیه روضه خوان معروف هم دعوت می کند، اما میان مردم استقبالی ندارد و درخواست می کنند همان روند تعزیه خوانی ادامه داشته باشد. عظیمی می گوید: «برخی جوان ها و حتی اقوام ما می گویند تعزیه دیگر استقبال ندارد، اما ما معتقدیم باید این میراث را حفظ کنیم. در شب تاسوعا و عاشورا، ما 800ـ700 نفر مخاطب داریم. البته در شب های اول مخاطب ما بیشتر مسن ها هستند.» روند راه اندازی تکیه شوفرها هر سال از عیدغدیر آغاز می شود تا روز اول محرم که فضای سخت و خشن گاراژ به فضای لطیف و معنوی حسینیه و تکیه تبدیل می شود. مراسم های این تکیه هم از شب دوم محرم آغاز می شود و تا 10 شب ادامه دارد. عظیمی می گوید: «در سال های نخست هیأت ما در قالب حرکت دسته عزاداری بود و سینه زنی داشتیم. بعد از گذشت چهار ـ پنج سال تعزیه خوانی برای شوفرها شکل می گیرد و تاکنون قریب به ۷۰ سال است که در این تکیه ۱۰ شب تعزیه برگزار می شود.»
مصائب تعزیه داری در دوران قبل از انقلاب اسلامی
گاراژی که به تکیه تبدیل می شود
تکیه شوفرها در میدان قزوین، ابتدای خیابان کارگر جنوبی واقع است، در این شب های باقی مانده از دهه اول محرم از ساعت ۲۱:۳۰ به این تکیه برای مشاهده تعزیه سر بزنید.
این هیأت البته نسبت به دوران سابقش پوست اندازی کرده است و مخاطبانش دیگر شوفرها نیستند و بلکه عموم مردم هم در جلسه حضور پیدا کنند. حاج حسین عظیمی سال ۱۳۸۳ از دنیا رفت و به مرور همکاران و هم صنف های او هم درگذشتند، اما پسر و نوه های حاج حسین تلاش کردند که این هیأت را حفظ کنند. ۱۰ شب تعزیه در تکیه شوفرها برپاست
نمای ورودی تکیه شوفرها در محرم ۱۴۰۲ 
تکیه شوفرها هر سال پذیرای گروه های تعزیه بزرگ و حرفه ای از شهرهای مختلف کشور است. دهه اول محرم ۱۴۰۲ گروه تعزیه ای از تفرش که پایتخت تعزیه ایران است، در این مجلس اجرای برنامه دارد. عظیمی می گوید: «در شب اول تعزیه جوانمرد قصاب، شب دوم تعزیه شهادت حضرت زهرا(س)، شب سوم تعزیه حضرت مسلم(ع)، شب چهارم تعزیه حر(ع)، شب پنجم تعزیه حضرت رقیه(س)، شب ششم تعزیه حضرت قاسم(ع)، شب هفتم تعزیه حضرت علی اکبر(ع)، شب هشتم تعزیه حضرت عباس(ع)، شب نهم تعزیه شهادت امام حسین(ع) که شام عاشورا می شود، داریم و در نهایت شب دهم تعزیه شام غریبان را داریم.»
مخاطب 800ـ700 نفری در شب تاسوعا و عاشورا
پایان پیام/
